Fasciopatía Plantar (coñecida como fascite plantar). Síntomas, causas, prevención e tratamentos

A fasciopatía plantar é unha das causas máis comúns de dor de talón nos adultos podendo chegar a ser moi incapacitante.

O seu principal síntoma é a dor no talón, que empeora nos primeiros pasos da mañá ou despois dun período de inactividade física (por ex.: estar sentados), aliviándose un pouco ou totalmente ao longo do día, e volvendo empeorar cando xa levamos un tempo relativamente prolongado de pé ou camiñando. En fases avanzadas, a dor pode ser continua e mesmo obrigar a coxear.

Que é?

A fascia plantar é unha estrutura en forma de tecido fibroso que ten consistencia inelástica. Esténdese desde o talón ata a base dos dedos e ten unha función esencial ao camiñar, xa que é unha das principais estruturas responsables de manter o arco plantar e almacenar e devolver a enerxía que se produce cando o pé impacta contra o chan. Ademais, encárgase de protexer os metatarsianos evitando un exceso de flexión nos dedos.

Etimoloxicamente, a palabra fascite, fai referencia ao proceso de inflamación da fascia plantar, pero investigacións recentes indican que non sempre a hai. A presenza de microrroturas na fascia, derivadas de traumatismos de repetición, producen a afectación progresiva do coláxeno, o que ocasiona fasciose (dexeneración da fascia). Por isto, os nomes propostos na actualidade son fasciose ou fasciopatía plantar xa que se adecúan mellor á realidade clínica.

É frecuente a coexistencia co esporón calcáneo e pode representar unha resposta secundaria á tensión que se xera na zona de unión co óso do talón (calcáneo).

Causas

As causas da fasciopatía plantar son múltiples, e a principal é un exceso de tensión nesta. Este pódese dar por:

  • Variacións anatómicas nos pés:
    • Pronación esaxerada (en tempo ou graos).
    • Pés planos ou cavos.
    • Acurtamento do tendón de Aquiles.
    • Falta de flexibilidade dos músculos da perna (xemelgos).
    • Persoas que teñen limitada a flexión do nocello.
  • Un calzado inadecuado (sola demasiado ríxida ou branda, desgaste excesivo do talón, calzado que non suxeite).
  • Practicar deportes sobre superficies duras.
  • Incremento da actividade de maneira repentina, como pode ser o feito de aumentar a intensidade dun deporte demasiado rápido (ex.: correr) ou no verán, ao aumentar os paseos, se non estamos afeitos.
  • Correr sobre as puntas dos pés (contacto de antepé) ou en rutas con moito descenso. Isto dáse sobre todo en atletas con desequilibrios biomecánicos en extremidades inferiores.
  • O sobrepeso: un sobrepeso de 3 kg achega en cada apoio un impacto suplementario de 9 kg, o que pode levar a unha sobrecarga co paso dos quilómetros. Aumento de peso repentino (como pode ser o embarazo), onde o sistema musculoligamentoso que suxeita o pé resulta insuficiente para o peso da persoa.

Prevención

É importante elixir un calzado correcto para a actividade e o peso, manter o peso corporal en valores aconsellables, non permanecer demasiadas horas de pé, se é posible e incrementar a intensidade das actividades que supoñan carga no pé de maneira paulatina.

Así mesmo, non é necesario esperar a sentir dor para acudir ao podólogo; é importante revisar o estado de saúde dos pés periodicamente. O podólogo informaranos sobre o estado dos nosos pés e se é necesario realizar algunha actuación preventiva.

Tratamento

É moi importante un bo diagnóstico, xa que existen outro tipo de talalxias (dores de talón) que poderían confundirse con esta patoloxía en cuestión. Despois do diagnóstico, existe un grande abano de tratamentos para tratar a fasciopatía plantar. Nos meses iniciais, a dor adoita responder ben a unha combinación de tratamento físico e compensación biomecánica, mediante soportes plantares a medida.

En xeral o prognóstico é favorable. Aproximadamente o 80 % dos pacientes presentan unha resolución completa nos primeiros 12 meses da súa presentación. Con todo, canto máis tempo pase desde o inicio da dor ata o tratamento máis se complica a súa resolución e persisten síntomas leves nun 15 % dos casos e presentan síntomas limitantes un 3 % despois de 3 anos. Ao redor dun 3-5 % precisarán tratamento cirúrxico.

Bibliografía:

  • Torrijos, A.; Abián-Vicén, J.; Abián, P.; Abián, M. Plantar fascitis treatment. Journal of Sport and Health Research 2009
  • Muñoz, F. Fascitis Plantar. Podoscopio 2012
  • Díaz, A.; Guzmán P. Efectividad de distintas terapias físicas en el tratamiento conservador de la fascitis plantar. Revisión sistemática. Revista Española de Salud Pública 2014
  • Prichasuk S, Subhadrabandhu T. The relationship of pes planus and calcaneal spur to plantar heel pain. Clin Orthop 1994
  • Onuba O, Ireland J. Plantar fasciitis. Ital J Orthop Traumatol 1986
  • Furey JG. Plantar fasciitis. The painful heel syndrome. J Bone Joint Surg Am 1975
  • McBryde AM Jr. Plantar fasciitis. Instr Course Lect 1984
  • Wolgin M, Cook C, Graham C, Mauldin D. Conservative treatment of plantar heel pain: long-term follow-up. Foot Ankle Int 1994
  • Santa Coloma E, Khoury MA. Medicina basada en la evidencia: evidencia en el manejo no quirúrgico de la fascitis plantar. Rev. Asoc. Argent. Traumatol. Deporte. 2011
  • Martin RL, Irrgang JJ, Conti SF. Outcome study of subjects with insertional plantar fasciitis. Foot Ankle Int 1998
  • Crawford F, Thomson C. Interventions for treating plantar heel pain. Cochrane Database Syst Rev 2003
  • Díaz López A M, Guzmán Carrasco P. Efectividad de distintas terapias físicas en el tratamiento conservador de la fascitis plantar.Revisión sistemática. Rev Esp Salud Pública 2014