TODO SOBRE O CONSENTIMENTO INFORMADO

Co motivo dos abusos médicos en humanos que tiveron lugar por parte dos nazis na Segunda Guerra Mundial, a consideración do/a paciente como persoa humana veu a súa necesidade de consolidarse e culminar coa redacción dun documento que a día de hoxe coñecemos coma Consentimento Informado. O certo é que se trata de algo imprescindible no exercicio profesional sanitario: para o/a usuario/a é un dereito e para o/a profesional é unha obriga. Segundo a normativa vixente, deben cumprir con este procedemento tanto os médicos coma os podólogos e os odontólogos.

QUE É EXACTAMENTE?

O Consentimento Informado é unha obriga xurídica e informativa que se explica pola unión da vontade do/a paciente coas consideracións do/a profesional. O que vén significando isto, é que é imposible levar a cabo a acción profesional sen o consentimento expreso dos/as usuarios/as, sobre todo se a súa integridad corporal corre algún risco.

Malia que a información pode e debe ser previamente explicada con atención ao/á doente, o CI redactarase por escrito deixando así constancia da información que foi proporcionada, e indicando coa firma do/a usuario/a que existe autorización expresa para efectuar o exercicio.

QUE IMPLICA?

Este procedemento outorga ao suxeito (o/a paciente) información sobre:

1. Toda técnica considerada para levar a cabo a acción
2. Todo risco e/ou repercusión posible da intervención e tamén da non intervención
3. Alternativas posibles ao procedemento da operación
4. O dereito a rexeitar e/ou revocar dito tratamento

O obxectivo principal deste procedemento é que o/a doente tome unha decisión con total autonomía e autodeterminación, malia que a súa vontade de non coñecer información sobre a operación deba ser tamén respetada.

QUE IMPORTANCIA TEN?

Non só se trata dun escrito, senón que a súa relevancia vén dada pola consideración do/a paciente como persoa humana á que hai que respetar tanto a súa decisión como o seu descoñecemento acerca das accións que se leven a cabo. Ademais, tamén as preferencias do/a paciente respecto dos seus coidados deben ser tidas en conta. Isto engade un plus de importancia xa que aí é onde os/as profesionais sanitarios/as deben actuar con prudencia e consideración: o/a paciente necesita unha previa explicación da súa situación e os posibles tratamentos a levar a cabo xunto coas súas alternativas, co fin de sentirse capacitado e informado para poder tomar unha decisión con seguridade e total autonomía.

CALES SON AS SÚAS VANTAXES?

O feito de emitir unhas condicións e explicacións sobre o tratamento ao/á doente fortalece a comunicación entre este e o/a profesional sanitario/a. Ademais, preséntase como unha oportunidade para explicar todo o relacionado co tratamento para que o/a paciente leve a cabo unha elección con plena autodeterminación e consciencia. O/a profesional, deste xeito, tamén centra a súa mente e lembra o tipo de técnica que se desenvolverá para estudar o proceso na súa forma óptima.

Obviamente, ao tratarse dunha obriga xurídica é unha forma de asegurar o dereito do/a usuario/a e o deber do/a profesional. É por isto tamén, que se redacta de forma escrita: serve para evitar calquera tipo de problema legal.

CALES SON OS SEUS INCONVINTES?

Se ben o CI presenta numerosas vantaxes, isto non quere dicir que sempre se realice con total corrección. En ocasións, a información que se presenta é ambigua ou inadecuada para o tratamento ou paciente determinado. E é que a mala práctica deste procedemento pode alterar negativamente a relación entre o/a profesional e o/a usuario/a, sobre todo tendo en conta que hai un alto descoñecemento sobre as súas repercusións legais.

CONSELLOS PARA ELABORAR UN CORRECTO CONSENTIMENTO INFORMADO

Todo/a profesional sanitario/a debe redactar este procedemento a partir de construccións claras e sinxelas, de forma que o/a paciente comprendan e asimilen a información na súa totalidade. Ademais, debe ser verídico e estar actualizado sobre os contidos a incluír ou sobre novas técnicas ou alternativas.

A estrutura, polo xeral, sempre segue o seguinte esquema:

• Un preámbulo no que figuren a documentación persoal tanto do/a paciente como do profesional. aquí poden incluírse tamén posibles firmas de testigos nos casos nos que o tratamento supoña un alto risco letal.
• Unha exposición propiamente dita do procedemento na que se describirán o procedemento terapéutico a utilizar, os procedementos terapéuticos, e tamén os riscos estatísticos frecuentes, os riscos específicos da anestesia e do procedemento, e por último o risco de fracaso da operación.
• Por último, a fórmula de aceptación ou consentimento onde figura a autorización do/a paciente conforme aos datos anteriormente expostos.

BIBLIOGRAFÍA

Albarrán Juan, Mª Elena (et al.) – El Consentimiento Informado en Podología: Legislación, concepto y estructura. Revista Internacional de Ciencias Podológicas (2009).

Cusí, Victoria. O consentimento informado, um processo importante para doentes e para profissionais de saúde (2017).

España – Ley 41/2002, de 14 de noviembre, básica reguladora de la autonomía del paciente y de derechos y obligaciones en materia de información y documentación clínica. Boletín Oficial del Estado (2002).

España – Ley 44/2003, de 21 de noviembre, de ordenación de las profesiones sanitarias. Boletín Oficial del Estado (2003).