A podoloxía e o triatlón

Salta á vista que o triatlón é unha disciplina deportiva moi completa e intensa. O feito de aglutinar en sí mesmo tres prácticas deportivas ben diferenciadas fai que o atleta necesite ter unha forte resistencia e un completo dominio do seu corpo de cara a afrontar cada etapa  do modo máis exitoso posible. Natación, ciclismo e atletismo son actividades moi intensas polo que, unha mala práctica pode ocasionar graves problemas entre os que as practican. 

Ó tratarse de actividades tan diversas, as repercusións que poden ter no noso organismo tamén son moi distintas dependendo do deporte en cuestión que esteamos a realizar. E, por ende, cada actividade pode chegar a xerar distintas doenzas. Non obstante, as lesións ocasionadas pola práctica deportiva do triatlon adoitan ser de carácter agudo, é dicir, aparecen de forma repentina e relaciónanse cunha causa definida, por exemplo un xesto brusco ou un traumatismo directo. Tamén poden desenvolverse de forma gradual pola acumulación de cargas repetitivas ao longo do tempo – os chamados  microtraumatismos. 

Natación

A natación é, dentro das tres disciplinas que conforman o triatlon, a actividade de menor impacto. Con todo, debido aos seus constantes movementos repetitivos pode ser moito máis daniño do que pareza a priori. 

Do mesmo xeito que o resto de deportes, a natación ten unha serie de lesións habituais entre aqueles que a practican. Aínda que adoitan ser lesións máis leves que as doutras disciplinas, se non se tratan adecuadamente poden converterse nun verdadeiro problema. Aínda que os ombreiros e os xeonllos sexan as partes máis afectadas, isto non pecha a porta ás doenzas  podolóxicas.

Xeonllo do nadador

Prodúcese pola ampla patada e a rotación externa do xeonllo durante esta. A repetición  constante somete á articulación a unha tensión que pode chegar a causar inflamación. Isto acaba derivando nunha dor na parte interna do xeonllo que pode chegar a ser crónica.

É en realidade unha escordadura ou distensión de ligamento lateral interno ou medial e adoita ser por unha combinación de sobrecarga, debilidade e falta de flexibilidade da zona interna do xeonllo. Durante a patada de braza, as pernas esténdense rapidamente e rotan cara ao exterior. Aínda que esta posición coloca os pés óptimamente para xerar propulsión, tamén somete a unha gran tensión á parte interna do xeonllo, ao xuntarse as pernas con enerxía durante o batido.

A natación tamén pode facer mella no noso corpo, sen chegar a causar estragos a nivel muscular.

Cambra

As cambras ocorren cando os músculos, que continuamente estánse a relaxar e contraéndose, quedan trabados nunha contracción e permanecen así, ocasionando unha dor aguda.

Adoitan xurdir cando se repite moitas veces un movemento de contracción. Tamén ocorren cando se descansa e ponse en marcha un músculo tenso e exercitado en exceso. Se se move o músculo acalambrado contráese máis.

Existen diferentes causas das cambras ao nadar:

• Deshidratación: Cando se está dentro dunha piscina, os síntomas de deshidratación adoitan pasar desapercibidos, facendo que a deshidratación aumente.
• Falta de elasticidade: A natación é un deporte que esixe moitos movementos bruscos, os cales poden ocasionar que este se contraia se non se posúe suficiente elasticidade.
• Estiramento violento: Un exemplo que podemos dar, é cando se agarra impulso coas paredes da piscina. O  músculo vese sometido a gran tensión, provocando cambras.
• Dieta inadecuada: a falta de  potasio e/ou sodio, tamén pode ser unha causa común.
• Cambio de temperatura: Normalmente o frio ocasiona contraccións musculares (cambras) e aínda máis, se a nosa temperatura corporal é quente e entramos en auga fría.

Para previr a aparición de cambras débense estirar os músculos, dúas ou tres veces ao día, mantendo a posición uns 30 segundos, antes e despois de exercitarse, así como antes de irse á cama. Todo iso axuda a alongar os músculos e, polo tanto, a que sexan menos propensos a acalambrase. Ademais, debe complementarse cunha correcta hidratación.

Onicomicose

A onicomicose é unha das doenzas máis habituais entre os pacientes que acuden a unha clínica podolóxica. Esta doenza consiste nunha infección producida por fungos nas unllas dos pés. A infección adoita producirse por fungos dermatofitos como o ‘Trichophyton  rubrum’ que son capaces de invadir as estruturas da pel queratinizadas como o pelo e as unllas. Tamén pode ser producida por fermentos como a ‘Candida albicans’ e fungos filamentosos non  dermatofitos como o ‘Fusarium  spp’.

O mais frecuente é que a infección comece nun dos dedos gordos do pé (ainda que pode facelo por calquera) e, se non se trata a tempo, esténdase ao resto de dedos. A onicomicose pode parecer unha alteración estética da unlla pero, nalgunhas ocasións pode favorecer a aparición de infeccións máis graves, dor e deformidade permanente da unlla. Supoñen un verdadeiro reto terapéutico e, en moitas ocasións son patoloxías crónicas de difícil solución, poidendo reaparecer mesmo despois de recibir tratamento.

A onicomicose adquírese por contaxio, por contacto con superficies (chan, calzado…) contaminadas. Favorécese a transmisión e desenrolo coa presenza de humidade, principalmente no verán, cando os pés poden permanecer húmidos durante un tempo e, tamén si se frecuentan áreas coma piscinas e vestiarios públicos. Outras das razón principais da súa aparición é non secar ben os pés, especialmente, entre os dedos. 

A onicomicose, ó igual que en moitas outras doenzas podolóxicas, a solución está en nós mesmos. Cunha correcta hixiene, acudindo ó especialista periodicamente e seguindo correctamente o tratamento pautado, poderemos non só diminuir a súa gravidade, impedindo o seu desenvolvemento unha vez que estas aparezan senón que tamén poderemos  previr este tipo de enfermedidades.

Pé de atleta

É unha infección nos pés provocada por fungos. O termo médico é tinea pedis.

O pé de atleta ocorre cando un certo fungo prolifera sobre a pel dos pés. O mesmo fungo tamén se pode presentar noutras partes do corpo. Con todo, os pés son os máis afectados sobre todo entre os dedos. O fungo prospera en zonas cálidas e húmidas, polo que o risco de contraer esta afección se incrementa con: 

• O usa calzado pechado, especialmente se é recuberto con plástico
• Cos pés húmidos durante períodos prolongados
• Ter unha lesión, ainda que sexa menor, na pel ou as uñas

O pé de atleta contáxiase fácilmente. Pódese transmitir por contacto directo ou por contacto con artigos tales como zapatos, calcetíns e superficies de duchas ou piscinas.

Ciclismo

O feito de que esta práctica realícese principalmente a nivel  amateur, implica unha falta de preparación para gran parte dos que practican esta disciplina deportiva. Esta mala práctica pode chegar a ocasionar unha serie de doenzas. En calquera caso, tanto a nivel profesional como aqueles que o practican por lecer, non e infrecuente acabar con adormecemento ou dor nos pés, sobre todo na zona plantar, debido a toda esa presión exercida á hora de pedalear. Normalmente, o motivo destas molestias é un uso incorrecto do calzado deportivo, que pode ser demasiado estreito ou curto e xera un exceso de presión no pé do ciclista. Ademais, isto vese propiciado co uso dunhas soletas estándar.

Para reducir estas molestias é necesario determinar que áreas do pé son as que soportan unha presión maior e, polo tanto, son máis dadas a sufrir  unha lesión. Por isto mesmo, é recomendable realizar un estudo biomecánico para poder previr aquelas patoloxías derivadas do ciclismo. Numerosos estudos comprobaron que a presión non se distribúe  uniformemente en toda a área plantar, de modo que, durante o pedaleo as zonas que máis presión sofren son o  antepié e a zona interna -o primeiro dedo do pé ademais do primeiro e segundo metatarsiano. 

A colocación das calas tamén é un factor esencial para evitar o adormecemento dos pés. Para facelo correctamente poderiamos facernos un estudo biomecánico do ciclista nun podólogo especializado. Grazas a este estudo, as calas irán correctamente posicionadas e se cambiamos de zapatillas non haberá ningún problema xa que saberemos as medidas exactas ás que deben estar.

En definitiva, coñecer o pé de cada deportista -incluíndo a súa pisada e o modo de exercer forza sobre o pedal- é a clave tanto para evitar como para solucionar practicamente calquera problema que se presente.

Con todo, hai que ter en conta as diferentes disciplinas de ciclismo -cada modalidade pode implicar un cambio no tipo da bicicleta, o que implica un cambio na dinámica do atleta.

En conclusión, debido a que cada ciclista é un mundo, a clave está en obter a maior cantidade de información posible para aplicar solucións individualizadas para cada atleta. Unha vez que teñamos toda esta información recompilada, o podólogo estará en condicións de diagnosticar -e poñerlle fin a todas estas potenciais doenzas. Por regra xeral, a solución máis efectiva é o uso dunhas soletas personalizadas que deben de ir acompañadas dun calzado deportivo adecuado -que suxeite pero non chegue a oprimir o pé.

Atletismo

Á hora de correr, con cada paso ou  zancada, unha forza aproximadamente igual a dúas veces e medio o peso corporal debe ser absorbida e disipada polo corpo. O corredor de longa distancia está exposto a lesións polo uso excesivo das extremidades inferiores; situación na que o pé, e en particular o seu contacto co chan, xoga un papel importante.

A través dun estudo  biomecánico podemos coñecer a cinemática (movemento) e  cinética (forza, presión) e, deste xeito, reducir o risco de padecer lesións. Con todo, o calzado cobra tamén especial importancia: correr calzado favorece o contacto do pé co chan co talón e aumenta o tempo de contacto co mesmo; pola contra, facelo descalzo favorece un contacto inicial co  antepé e reduce o tempo de contacto pé-chan.

Segundo o tipo de zapatilla que utilicemos, produciranse unha serie de cambios na carga do pé. Por tanto, este é un importante factor que se debería ter en conta á hora de elixir un calzado ou outro. Do mesmo xeito, débese ter en conta que unha zapatilla amortecida induce a unha adaptación do estilo de correr. Os corredores que utilizan simultaneamente máis dun par de zapatillas parecen ter menor risco de lesións asociadas ao running.

Orixinalmente, a principal función do calzado era preservar a saúde do pé e previr lesións. Agora, o rendemento ou a mellora de marcas converteuse na prioridade. De feito, por moito que evolucionase a tecnoloxía aplicada ao calzado deportivo, a gran maioría de atletas -entre o 19 % e o 79 %- seguen lesionándose na actualidade.

A principal diferenza entre correr descalzo e con zapatillas de  running radica no contacto inicial (CI) do pé co chan. A carreira con zapatillas de  running estándar implica un CI de talón, promovido por unha maior  dorsiflexión do nocello. En cambio, a carreira descalzo modifica a  biomecánica de carreira: o CI é máis de  antepé que na carreira con calzado, reducindo o pico de impacto e os tempos das fases de voo e de contacto -ademais da duración de total da pisada- procurando reducir a tensión mecánica.

Segundo diversos estudos, controlar as superficies polas que se corre habitualmente son outros factores que nos pode axudar a previr as lesións ademais de mellorar o rendemento na carreira. Por outra banda, un correcto estudo  biomecánico non só contribuirá a reducir o risco de lesións, se non que unha mellora na técnica traerá consigo beneficios no noso rendemento deportivo.