hallux valgus ou o que todo coñecemos como xoanetes

DEFINICIÓN

Os xoanetes, cuxo nome científico é ‘hallux abductus valgus’, son unha deformación do óso correspondente ao primeiro dedo do pé, o dedo gordo, que se produce porque se disloca progresivamente da sua articulación. Este óso, ademais, desvíase cara a dentro, de forma que observamos unha protuberancia que comeza por baixo dos dedos no bordo interno do noso pé.

SÍNTOMAS

En moitas ocasións, non se trata do xoanete onde se produce a dor, senón que noutras zonas teñen lugar alteracións, coma dor e durezas na zona anterior do pé, por sobrecarga, ou nos dedos polo seu engarramento progresivo. De todos os xeitos, os principais síntomas de hallux valgus son:

  • Dor crónica e punzante.
  • Dificultade para camiñar con normalidade.
  • Deformación da articulación do primeiro dedo do pé, así como o arrobamiento e inflamación da zona.

CAUSAS E INCIDENCIA

Existen varios factores poden influír na súa aparición (biomecánicos, traumáticos e metabólicos):

  • Os antecedentes hereditarios tamén son tidos en conta para determinar a aparición desta dolencia (a maior parte dos pacientes conta con familia que padeceu esta deformidade).
  • A obesidade ou sobrepeso, pois supón unha maior desviación cara a dentro do antepé xa que se exerce presión sobre a articulación metatarsofalánxica do primeiro dedo.
  • O uso de calzado estreito. De feito, son as mulleres as principais persoas susceptibles de sufrilo, polo uso con bastante frecuencia deste calzado en punta e/ou cun tacón alto.
  • A biomecánica da marcha do individuo, é dicir, a súa forma persoal de camiñar, pode repercutir na súa formación.
  • Profesións nas que se traballa con zapatos non adecuados ou movementos perxudiciais para o pé que fomentan a aparición de hallux valgus.
  • Ter sufrido algún traumatismo directo na zona.
  • Padecer algunha enfermidade como esclerosis múltiple ou artritis gotosa, psoriática ou reumatoide, entre outras, tamén nos converte en susceptibles de padecelo

DIAGNÓSTICO

A exploración física e historial clínico son suficientes para confirmar a existencia dun xoanete. Iso si, para establecer un correcto diagnóstico deste, podemos levar a cabo distintos tipos de probas:

  • En ocasións a valoración física do paciente atendendo ás súas circunstancias biolóxicas basta para determinar a causa da súa aparición e/ou futuro tratamento. Coñecer os factores que afectan de forma individual ao paciente é esencial para estudar que puido provocar a dolencia e como de grave preséntase e evolucionará.
  • A realización de radiografías son o tipo de proba estándar destinadas a evaluar a estado da articulación e medir a deformidade presente. Este exame debe facerse sobre o paciente estando de pé.

TRATAMENTO

Se o hallux valgus atópase nun estado inicial, pode optarse por levar a cabo medidas conservadoras encamiñadas a reducir a inflamación como a administración de AINES (antiinflamatorios non esteroideos). Doutra banda, tamén os analxésicos e a rehabilitación son opcións para consolidar a mellora. Esta rehabilitación realízase a partir de exercicios que fortalecen a posibilidade de flexión do primeiro dedo do pé, e mobilizan a articulación. 
A adopción de medidas destinadas a non fomentar a aparición e reducir a dor desta doenza son o uso de zapatos anchos, da medida correcta (1 ou 2 cm máis longos que o pé) así como de plantillas persoais a medida. En ocasións, son prescritos protectores ou ortesis de silicona a medida para os dedos do pé.
O tratamento cirúrxico é a opción tomada cando ningunha das anteriores opcións ten resultado. Hai moitísimas e diversas técnicas cirúrxicas que se poden levar a cabo para a intervención desta deformidade, e sempre se realizan co fin de aliviar os síntomas, restaurar a función do dedo, articulación e óso e corrixir a deformidade. Para elixir que técnica levarase a cabo préstase atención á natureza da deformidade e ás necesidades individuais do paciente. 
O certo é que actualmente, neste sentido produciuse un importante cambio nos quirófanos, xa que se valoran innovacións como as técnicas de cirurxía de mínima incisión. Un exemplo destas é aquela que se opera por vía percutánea, é dicir: con anestesia local e unha maquinaria que proporcione imaxes do pé sen ter que abrilo, fanse pequenas incisións cuxa localización é estudada e controlada por microinstrumentos, e entón procédese a corrixir a deformidade a través dun motor de revolucións que suprimen o sobreóso. Logo deste tipo de intervencións, o paciente debe portar un zapato protector durante o tempo estimado polo profesional.
Hai que destacar que a cirurxía podológica pegou un gran salto en canto a avances, e é que se obteñen moi bos resultados estéticos e funcionais sen apenas molestias postoperatorias e podendo apoiar o pé desde o primeiro día na maioría dos casos.
Malia iso, nalgúns casos é preferible elixir a cirugía tradicional, pero iso dependerá do tipo e grado da deformidade en cuestión.
BIBLIOGRAFÍA
COUGHLIN, M.J. and JONES, C.P. Hallux Valgus: Demographics, Etiology, and Radiographic Assessment (2007).
GUÍA DE PRÁCTICA CLÍNICA (Instituto Mexicano do Seguro Social). Diagnóstico e tratamento de Hallux Valgus.