ESTABILIDADE DINÁMICA DA PELVE E A SÚA RELACIÓN COA CINÉTICA E CINEMÁTICA DO PÉ

O pé é o final dunha cadea de movemento que nos axuda a contactar e interactuar co chan e a desprazarnos cara adiante e noutras direccións, pero forma parte dun sistema máis complexo que se inicia na pelve e que tamén está condicionado polo tronco e os brazos. Cando camiñamos ou corremos, a pelve é a encargada de dar equilibrio e estabilidade, tanto aos dous membros inferiores como o tronco, grazas ás súas articulacións e forte musculatura (abdominal, lumbar, chan pélvico etc.).
Cando unha persoa está correndo, ten unha particularidade diferente á de camiñar, que é que unha perna está no aire e a outra apoiada, para recibir o impacto nun primeiro momento e para realizar unha propulsión para avanzar nunha segunda fase. No momento no que esta perna está apoiada, se non hai unha boa estabilización a nivel da pelve, pódense producir varias alteracións.

Cando existe esta mala estabilización pelviana, por falta de forza, aliñación ou activación muscular, provoca adución de cadeira, rotación interna de cadeira, adución de xeonllo e pronación do pé, o cal, tanto xuntas como por separado, cada unha destas alteracións se relacionaron con numerosas lesións e dores en pé, xeonllo, cadeira e costas.

O que fixemos nós no noso traballo de investigación é crear tres grupos coas 47 persoas analizadas (94 membros inferiores): un cunha mala estabilización pelviana, outro con regular e outro con boa estabilización, estes grupos creáronse realizando diferentes test que foron vistos posteriormente por 5 expertos e eles clasificáronos nestas categorías seguindo uns ítems establecidos noutro artigo.

Despois, todos os participantes realizaron 2 probas:

Na primeira proba, os participantes tiveron que correr levando postos dous acelerómetros: na cabeza e morna para analizar as forzas de impacto.

Nunha segunda proba os participantes tiñan que correr e pisar nunha plataforma de presións para analizar esa pisada e estudar a baropodometría en carreira.

Ambas as probas realizábanse a 12km/h que foron medidas por unhas fotocélulas que nos dicían a que velocidade ían os participantes.

Os resultados obtidos foron un pouco diferentes aos esperados, por unha banda, a nivel das forzas xeradas cando o pé golpea contra o chan, non houbo diferenzas entre todos os grupos, o cal nos suxire que o propio corpo, aínda tendo deficiencias, é capaz de adaptarse e permitirnos correr de forma optimizada, xa que o sistema nervioso (neuromuscular) é capaz de tentar compensar estas alteracións ou carencias. Un dos rumbos do estudo é que non se tivo en conta a fatiga, xa que cremos que en caso de fatiga muscular ou neuromuscular o corpo non sería capaz de traballar de forma óptima e que esta fatiga se produce antes nos que presentan mala estabilización pelviana, pero iso debe ser demostrado en novos estudos.

Por outra banda, cando analizamos as presións plantares, si que vimos diferenzas entre os grupos de boa estabilización pelviana vs mala estabilización pelviana, pero só había diferenzas na perna dominante. As presións no grupo de mala estabilización presentaban maiores presións no talón medial e o primeiro metatarsiano que no grupo de mala estabilización, por tanto,  asociouse unha mala estabilidade pelviana con maiores presións na zona medial do pé, que está asociado con aumento de momentos pronadores.

Por tanto, é máis probable lesionarse no pé da perna dominante en corredores con mala estabilización pelviana.

O interesante deste estudo é que, moito se estudou da relación desta inestabilidade con lesións en xeonllo, onde hai moitas investigacións que asociaron reiteradamente esa relación, pero nunca se relacionou a pelve co pé, correndo, analizando a cinética (plataforma de presións) e cinemática (acelerómetros).

Pode incidir unha inestabilidade pelviana na dinámica dos nosos pés? En que aspectos?

Si, viuse que unha inestabilidade (ou mala estabilización) na pelve provoca que o xeonllo veña cara a dentro, o pé prone, o arco do pé se afunda e isto provoca lesións como fascites plantar, sobrecarga nos metatarsianos, tendinites de Aquiles ou tibiais. Por tanto,  o pé non traballaría de forma correcta.

 Cales son os grupos da poboación máis afectados? Esta alteración asóciase unicamente a deportistas ou pode aparecer en calquera persoa?

Os grupos de poboación máis afectados son os que realizan deportes que impliquen correr ou saltar, xa que a musculatura da pelve-cadeira-coxa ten que soportar maiores forzas (ata 3 veces o peso do noso corpo) e é cando máis se pon a proba. Isto non se asocia unicamente a deportistas, é moi habitual en calquera persoa que non realiza actividade física, agravado se ten sobrepeso ou pasa moitas horas de pé. Moitas dores de costas ou xeonllo veñen por estes problemas e moi poucas veces son detectados.

Un problema na pelve pode afectar a outras articulacións ou musculaturas ademais do propio pé?

Si, viuse en innumerables estudos que ter unha mala estabilización a nivel pélvico provoca problemas de pisar mal, lesións en xeonllo, columna e mesmo cintura escapular e pescozo.

O peso e unha posición incorrecta inflúe e empeora os ósos da pelve e tamén provoca alteracións no pé. Que consellos daría?

Unha posición incorrecta da pelve está relacionada con moitas dores e factores para desenvolver unha lesión. O peso empeora todo isto, xa que, se de por si estabiliza mal, canto máis peso menos capaz é a musculatura de soportalo. É moi habitual ver a unha persoa camiñar cun pé mirando á fronte e outro cara a fóra, iso xa lle fai pisar mal e diferente, e isto está provocado pola pelve, por tanto,  é un problema de arriba non do pé.

Todo o mundo debería realizar habitualmente actividade física de forma controlada igual que existen outros hábitos como os alimentarios, xa que é unha forma de previr dores e lesións no corpo. Adoitamos recomendar camiñar habitualmente, realizar exercicios de abdome ou acudir a clases de pilates ou similares (os que non teñan contraindicacións) para mellorar ese soporte do corpo que chaman core.

De que maneira se pode previr a inestabilidade dinámica da pelve e con iso reducir o impacto do pé co chan?

Pódese previr de dúas formas, a primeira é mellorar a aliñación da pelve no caso de que estea alterada, isto realízase a través de fisioterapia, adestramento postural, estiradas, traballo muscular e tamén a través da aliñación de todo o membro inferior, que se realiza polos métodos comentados anteriormente e tamén por unhas orteses plantares a medida (persoais).

Na tese tamén se relaciona a limitación da flexión dorsal do nocello con presións plantares. Que significa isto e que resultados se obtiveron?

A limitación da flexión do nocello cara arriba (flexión dorsal) asociouse en moitos estudos con lesións de pé e xeonllo. No noso caso comparamos se había relación entre a limitación deste movemento con pisar máis nuns sitios ca outros do pé. A conclusión que obtivemos é que os pés que teñen menor mobilidade do nocello en flexión dorsal, ao correr, pisaban en diferentes sitios e durante máis tempo, polo que é un factor importante para producirse unha lesión.

Miguel Blanco Traba, diplomado en Podoloxía pola Universidade de A Coruña (Ferrol)

Título: Estabilidade dinámica da pelve e a súa relación coa cinética e a cinemática do pé. Autor: Miguel Blanco Traba. Directores: Alfonso Martínez Noya e Pedro Pérez Soriano. Universidade de Extremadura. Departamento de Enfermería, 2017

Ficheiro da tese: http://dehesa.unex.es/handle/10662/6296